سنسور دریچه گاز (Throttle Position Sensor یا TPS) یکی از اجزای مهم سیستم سوخترسانی خودرو است که وظیفه اصلی آن اطلاعرسانی به واحد کنترل الکترونیکی (ECU) در مورد زاویه و موقعیت دریچه گاز است. این سنسور میزان باز و بسته بودن دریچه گاز را اندازهگیری میکند و با ارسال دادههای دقیق به ECU کمک میکند که موتور با ترکیب بهینهای از هوا و سوخت کار کند. به این ترتیب، عملکرد موتور در شرایط مختلف رانندگی مانند شتابگیری، حرکت در سربالایی یا توقف تنظیم میشود.
عملکرد دقیق سنسور دریچه گاز برای کنترل مصرف سوخت و بهبود شتاب خودرو ضروری است. هنگامی که راننده پدال گاز را فشار میدهد، دریچه گاز باز شده و سنسور مقدار باز شدن آن را به ECU گزارش میدهد. این اطلاعات به ECU کمک میکند تا مقدار سوخت تزریقی و زمان جرقهزنی را بر اساس نیاز لحظهای تنظیم کند. همچنین در خودروهای جدید، این سنسور نقش مهمی در سیستمهای مدیریت پایداری و کنترل کشش ایفا میکند.
سنسور دریچه گاز در بسیاری از خودروها به صورت مستقیم روی بدنه دریچه گاز نصب شده است و با حرکت مکانیکی آن تغییرات الکتریکی ایجاد میکند. دقت و هماهنگی این سنسور با سایر بخشهای سیستم سوخترسانی تأثیر زیادی بر عملکرد خودرو دارد. عدم هماهنگی یا خرابی این قطعه میتواند منجر به مشکلاتی مانند افت توان موتور و افزایش مصرف سوخت شود. در نتیجه، سنسور دریچه گاز نقش حیاتی در حفظ عملکرد بهینه و پایداری موتور در شرایط مختلف دارد.
برای خرید سنسور دور موتور برلیانس روی لینک درج شده کلیک کنید.
علائم خرابی سنسور دریچه گاز
خرابی سنسور دریچه گاز میتواند عملکرد موتور را به شکل قابل توجهی مختل کند و رانندگی را با مشکلاتی همراه سازد. یکی از علائم خرابی سنسور دریچه گاز، کاهش شتاب خودرو است. در این حالت، زمانی که راننده پدال گاز را فشار میدهد، خودرو به کندی واکنش نشان میدهد یا ممکن است شتابگیری ناهماهنگ و نامنظم شود. این وضعیت نشاندهنده ناتوانی سنسور در ارسال دقیق اطلاعات به ECU است که در نتیجه، سیستم سوخترسانی نمیتواند به درستی مقدار سوخت و زمان جرقهزنی را تنظیم کند.
یکی دیگر از علائم خرابی دریچه گاز، افزایش دور موتور در حالت درجا (Idle) یا نوسان در دور موتور است. در این حالت، حتی زمانی که پدال گاز فشار داده نمیشود، موتور به صورت غیرعادی کار میکند و دور آن ناپایدار میشود. این مشکل ناشی از ارسال دادههای اشتباه از سنسور به ECU است که باعث میشود ECU نتواند دریچه گاز را به درستی کنترل کند. در برخی موارد، خرابی سنسور ممکن است باعث شود موتور خاموش شود یا با سختی روشن شود.
از دیگر علائم خرابی سنسور دریچه گاز میتوان به روشن شدن چراغ چک موتور (Check Engine) اشاره کرد. سیستم ECU در صورت دریافت دادههای غیرطبیعی از سنسور دریچه گاز، این چراغ را روشن میکند. این هشدار به معنی وجود اختلال در یکی از بخشهای مرتبط با سیستم سوخت و هوا است و نیاز به بررسی فوری دارد. به طور کلی، اگر هر یک از این نشانهها مشاهده شود، بهتر است سنسور دریچه گاز در سریعترین زمان ممکن توسط یک متخصص بررسی و در صورت لزوم تعویض شود، چرا که خرابی این قطعه میتواند منجر به کاهش بازدهی موتور و افزایش مصرف سوخت شود.
عوامل خرابی سنسور دریچه گاز
یکی از مهمترین عوامل خرابی سنسور دریچه گاز، استهلاک و فرسودگی ناشی از استفاده طولانیمدت است. این سنسور بهطور مداوم با دریچه گاز در ارتباط است و در هر بار فشردن یا رها کردن پدال گاز فعال میشود. با گذشت زمان، قطعات داخلی آن ممکن است دچار ساییدگی یا خرابی شوند، که منجر به ارسال سیگنالهای نادرست به ECU میگردد. این استهلاک طبیعی در خودروهایی با کارکرد بالا بیشتر مشاهده میشود.
آلودگی و نفوذ ذرات کثیف به داخل سنسور نیز از دیگر عوامل خرابی دریچه گاز به شمار میرود. گردوغبار، روغن، و رسوبات موجود در هوای ورودی میتوانند روی عملکرد این سنسور تأثیر منفی بگذارند. بهویژه اگر فیلتر هوا بهموقع تعویض نشود یا سیستم ورودی هوا دارای نشتی باشد، احتمال آلودگی سنسور بیشتر خواهد شد. این آلودگیها باعث کاهش دقت سنسور و ناتوانی در ارسال اطلاعات صحیح به ECU میشود.
همچنین نوسانات ولتاژ و مشکلات برقی میتوانند از عوامل دیگر خرابی سنسور دریچه گاز باشند. این سنسور به جریان الکتریکی وابسته است و هر گونه ناپایداری در سیستم برقی خودرو میتواند به آن آسیب بزند. اتصال ضعیف در سیمکشی یا خرابی باتری و دینام ممکن است منجر به عملکرد نامنظم سنسور شود. در نتیجه، برای جلوگیری از این نوع خرابیها، علاوه بر نگهداری صحیح از سیستم ورودی هوا، بررسی دورهای وضعیت برق و اتصالات خودرو ضروری است.
نحوه تست سنسور دریچه گاز
برای اطمینان از عملکرد صحیح سنسور دریچه گاز، تست این قطعه یکی از روشهای مؤثر در عیبیابی مشکلات مربوط به سیستم سوخترسانی است. اولین مرحله، استفاده از دیاگ است. دستگاه دیاگ با اتصال به ECU خودرو، میتواند خطاهای مربوط به سنسور دریچه گاز را تشخیص دهد. اگر خطایی در عملکرد سنسور وجود داشته باشد، در قالب کدهای خطا در سیستم ثبت میشود. همچنین دیاگ امکان مشاهده زنده موقعیت دریچه گاز را فراهم میکند و به بررسی واکنش لحظهای سنسور نسبت به تغییرات پدال گاز کمک میکند.
روش دیگر برای تست سنسور دریچه گاز، استفاده از مولتیمتر است. برای این کار، ابتدا باید کانکتور سنسور را جدا کرده و ولتاژ خروجی آن را در حالتهای مختلف پدال گاز اندازهگیری کنید. در حالت اولیه (پدال رها شده)، ولتاژ معمولاً در محدوده 0.2 تا 0.7 ولت است. با فشردن کامل پدال گاز، این ولتاژ باید به حدود 4.5 تا 5 ولت برسد. اگر ولتاژ خروجی سنسور پیوسته تغییر نکند یا در محدوده استاندارد نباشد، احتمال خرابی سنسور وجود دارد.
علاوه بر تستهای الکتریکی، بررسی فیزیکی سنسور و اتصالات آن نیز ضروری است. در این مرحله باید کانکتورها، سیمکشی و پایههای سنسور از نظر سلامت و عدم وجود قطعی یا زنگزدگی بررسی شوند. هرگونه آلودگی یا سایش در بخشهای فیزیکی سنسور نیز میتواند عملکرد آن را مختل کند. در صورت تشخیص هرگونه مشکل در این تستها، بهتر است سنسور دریچه گاز بهسرعت تعمیر یا تعویض شود تا از بروز مشکلات جدیتر در عملکرد خودرو جلوگیری گردد.
