فهرست مطالب
دردسر جوش آوردن ماشین
در فصل‌های گرم سال یا هنگام رانندگی در ترافیک سنگین، یکی از مشکلات رایجی که رانندگان با آن مواجه می‌شوند، جوش آوردن ماشین است. این اتفاق نه‌تنها باعث توقف ناگهانی خودرو می‌شود، بلکه می‌تواند به قطعات مهمی مانند موتور، رادیاتور یا واشر سرسیلندر آسیب جدی وارد کند.
درک دقیق علت جوش آوردن ماشین به رانندگان کمک می‌کند تا از بروز این مشکل جلوگیری کنند یا در صورت وقوع، تصمیم درستی بگیرند. برای مثال، فرض کنید در یک روز تابستانی، در مسیر برگشت از محل کار، ناگهان شاهد بخار آب از جلوی خودرو باشید و آمپر، محدوده قرمز را رد کند. این نشانه‌ای واضح از بالا رفتن دمای موتور است که نباید نادیده گرفته شود.
در این مقاله، با بررسی دلایل اصلی جوش آوردن خودرو، راه‌های پیشگیری، و اقداماتی که پس از بروز این مشکل باید انجام دهید، همراه شما خواهیم بود.
بیشتر بخوانید: علت بالا و پایین شدن آمپر آب
علت جوش آوردن ماشین چیست؟
بالا رفتن دمای موتور یا به‌اصطلاح «جوش آوردن» زمانی رخ می‌دهد که سیستم خنک‌کننده نتواند به‌درستی حرارت تولیدشده توسط موتور را کنترل کند. این مشکل می‌تواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که در ادامه به مهم‌ترین آن‌ها اشاره می‌کنیم:
1. کمبود آب یا ضدیخ
اصلی‌ترین دلیل جوش آوردن ماشین، کم شدن سطح آب رادیاتور یا مایع خنک‌کننده است. این مایع وظیفه دارد گرمای موتور را جذب و از طریق رادیاتور به هوای بیرون منتقل کند.
فرض کنید در یک سفر بین‌شهری، متوجه می‌شوید درجه آمپر به سمت بالا حرکت کرده. وقتی کاپوت را باز می‌کنید، می‌بینید مخزن مایع خنک‌کننده تقریباً خالی شده است. در این شرایط، نبود مایع کافی باعث اختلال در خنک‌سازی موتور شده و دما به سرعت بالا می‌رود.
2. خرابی ترموستات
ترموستات قطعه‌ای است که دمای موتور را کنترل می‌کند و در صورت سرد بودن موتور، مسیر گردش آب را می‌بندد تا سریع‌تر گرم شود. اگر این قطعه در حالت بسته گیر کند، مانع از گردش آب می‌شود و باعث بالا رفتن دمای موتور خواهد شد.
3. خرابی واتر پمپ
واتر پمپ وظیفه پمپاژ مایع خنک‌کننده در سراسر موتور را دارد. در صورت خرابی یا نشت، مایع به‌درستی گردش نمی‌کند و موتور به‌سرعت داغ می‌شود.
4. خرابی فن رادیاتور
فن رادیاتور در زمان‌هایی که هوا گرم است یا خودرو در حالت توقف قرار دارد، نقش کلیدی در خنک‌سازی ایفا می‌کند. اگر فن عمل نکند، حرارت در رادیاتور باقی مانده و موتور جوش می‌آورد.
5. گرفتگی یا نشت در سیستم خنک‌کننده
رسوب داخل رادیاتور، خرابی شلنگ‌ها یا نشتی باعث می‌شود مایع به‌خوبی گردش نکند. این مشکل اغلب در خودروهای قدیمی یا آن‌هایی که به‌درستی سرویس نشده‌اند دیده می‌شود. وجود ضدیخ مانع از رسوب و گرفتگی رادیاتور و لوله‌ها می‌گردد.
بیشتر بخوانید: خروج آب از اگزوز
نقش قطعات مختلف در جوش آوردن خودرو
سیستم خنک‌کننده خودرو از چند قطعه اصلی تشکیل شده است. هر یک از این اجزا نقش مشخصی در کنترل دمای موتور دارند. اگر عملکرد یکی از این قطعات مختل شود، روند خنک‌سازی به مشکل می‌خورد و خودرو در معرض جوش آوردن قرار می‌گیرد. در ادامه، به بررسی نقش هر قطعه و ارتباط آن با دمای موتور می‌پردازیم:
رادیاتور
رادیاتور وظیفه دارد حرارت مایع خنک‌کننده را به هوای محیط منتقل کند. این قطعه با عبور دادن مایع از لوله‌ها و پره‌های آلومینیومی، گرما را دفع می‌کند. اگر رادیاتور دچار رسوب یا نشتی شود، خنک‌سازی به‌درستی انجام نشده و دمای موتور افزایش می‌یابد.
فن رادیاتور
فن الکتریکی یا مکانیکی در جلوی رادیاتور نصب شده و در شرایطی که هوا گرم است یا خودرو در حالت توقف قرار دارد، وظیفه خنک کردن مایع داخل رادیاتور را برعهده دارد. خرابی این قطعه، به‌ویژه در ترافیک یا توقف‌های طولانی، موجب عدم دفع گرما و در نتیجه جوش آوردن ماشین می‌شود.
واتر پمپ
واتر پمپ یا پمپ آب، مایع خنک‌کننده را در سیستم به گردش در می‌آورد. اگر این قطعه خراب شود یا تسمه آن پاره شود، جریان مایع متوقف می‌گردد. این موضوع باعث می‌شود گرمای موتور در یک نقطه جمع شده و خودرو به سرعت داغ کند.
ترموستات
ترموستات قطعه‌ای کنترلی است که باز و بسته شدن مسیر عبور مایع خنک‌کننده را با توجه به دمای موتور تنظیم می‌کند. اگر این قطعه در وضعیت بسته گیر کند، مایع خنک‌کننده در سیستم گردش پیدا نمی‌کند و در نتیجه، دمای موتور به‌طور غیرعادی افزایش می‌یابد. اما اگر در حالت باز گیر کند، جای نگرانی ندارد ولی باید تعویض گردد.
درب رادیاتور
در نگاه اول ممکن است ساده به نظر برسد، اما درب رادیاتور نقش مهمی در تنظیم فشار داخل سیستم دارد. اگر واشر این درب آسیب‌دیده باشد یا فشار به درستی تنظیم نشود، مایع خنک‌کننده به بیرون نشت می‌کند و سطح آن کاهش می‌یابد. همین موضوع یکی از دلایل پنهان جوش آوردن ماشین است.
بیشتر بخوانید: علت داغ شدن موتور خودرو
در صورت جوش آوردن ماشین، چه کنیم؟
- ابتدا آرامش خود را حفظ کنید.
- ماشین را در محلی مطمئن و بدور از ترافیک متوقف کنید.
- کاپوت را باز کرده اما به موتور دست نزنید.
- صبر کنید تا موتور کاملاً خنک شود.
- بررسی سطح آب رادیاتور و نشتی‌ها.
- تصمیم‌گیری: حرکت ادامه دارد یا تماس با امداد؟
وقتی خودرو جوش می‌آورد، نخستین قدم حفظ آرامش است. برخی رانندگان در این مواقع دچار استرس می‌شوند و به رانندگی ادامه می‌دهند، که این کار تنها باعث آسیب بیشتر به موتور می‌شود. باید فوراً خودرو را در مکانی امن و سایه متوقف کرده، موتور را خاموش کرده و اجازه دهید سیستم خنک شود.
باز کردن کاپوت به خروج حرارت کمک می‌کند، اما نباید بلافاصله پس از توقف به اجزای موتور یا درب رادیاتور دست بزنید. بخار و دمای بالا ممکن است منجر به سوختگی شدید شود. معمولاً ۱۵ تا ۳۰ دقیقه زمان لازم است تا دمای موتور به سطح ایمن برسد و بتوانید سطح مایع خنک‌کننده را بررسی کنید.
پس از خنک شدن کامل، می‌توانید وضعیت رادیاتور، نشتی‌های احتمالی یا خرابی فن را به‌صورت چشمی ارزیابی کنید. اگر مقدار کمی مایع خنک‌کننده کم شده، آن را اضافه کنید. اما اگر مشکل جدی‌تر است، بهتر است از ادامه مسیر منصرف شوید و با امداد خودرو تماس بگیرید. تصمیم درست در این مرحله می‌تواند از خسارت‌های سنگین جلوگیری کند.
روش‌های جلوگیری از جوش آوردن ماشین
- بررسی منظم سطح آب رادیاتور و منبع انبساط
- استفاده از ترکیب استاندارد ضدیخ و آب
- سرویس دوره‌ای رادیاتور و شست‌وشوی داخلی
- بررسی سلامت واتر پمپ و ترموستات
- کنترل عملکرد فن خنک‌کننده
- رانندگی اصولی در شرایط فشار حرارتی بالا
جلوگیری از جوش آوردن خودرو (Car Overheating)، با رعایت چند نکته ساده و سرویس‌های دوره‌ای امکان‌پذیر است. اولین و مهم‌ترین اقدام، بررسی منظم سطح مایع خنک‌کننده در رادیاتور و منبع انبساط است. کاهش سطح آب اغلب نشانه‌ای از نشتی یا تبخیر است و باید جدی گرفته شود. در کنار آن، استفاده از ضدیخ با ترکیب استاندارد و مناسب فصل، باعث بالا رفتن نقطه جوش و جلوگیری از رسوب‌گذاری داخل سیستم می‌شود.
عملکرد صحیح رادیاتور و واتر پمپ نیز در این زمینه اهمیت دارد. سرویس منظم رادیاتور، از جمله شست‌وشوی آن با محلول‌های مخصوص و بررسی رسوبات، موجب افزایش کارایی سیستم خنک‌کننده خواهد شد. همچنین، سلامت واتر پمپ و ترموستات باید توسط مکانیک بررسی شود، چرا که این قطعات نقش مستقیم در جریان یافتن مایع خنک‌کننده دارند.
در نهایت، کنترل عملکرد فن رادیاتور و رعایت اصول رانندگی، مانند خاموش کردن کولر هنگام سربالایی یا توقف در هوای گرم، از عواملی هستند که به ظاهر جزئی به نظر می‌رسند، اما نقش حیاتی در جلوگیری از جوش آوردن موتور ایفا می‌کنند. توجه به این جزئیات می‌تواند شما را از هزینه‌های سنگین تعمیر موتور نجات دهد.
