علت کم شدن روغن ترمز (بسیار مهم)
روغن ترمز، این مایع حیاتی در سیستم ترمز خودرو، نقشی اساسی در ایمنی شما و سرنشینان خودرو ایفا می‌کند. عدم پیگیری علت کم شدن روغن ترمز در دراز مدت فرآیند ترمزگیری را مختل کرده و خطرات جدی به همراه داشته باشد.
از آنجایی که ترمز یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های ایمنی هر وسیله نقلیه است، رسیدگی به تمامی بخش‌های آن، به‌ویژه روغن ترمز، از اهمیت بالایی برخوردار است. در این مقاله به صورت جامع به “علت کم شدن روغن ترمز” و راه‌های پیشگیری از آن خواهیم پرداخت.
روغن ترمز و نقش آن در خودرو
روغن ترمز، که به آن مایع ترمز نیز گفته می‌شود، ماده‌ای غیرقابل تراکم است که در لوله‌های سیستم ترمز خودرو جریان دارد. این مایع حلال رنگ بوده و قابلیت جذب رطوبت و نقطه جوش بالایی دارد. ساختار روغن ترمز بر پایه مواد نفتی و افزودنی‌ها استوار است که به روان شدن و دقیق کار کردن قطعات کمک می‌کند.
عملکرد روغن ترمز به این صورت است که وقتی راننده پای خود را روی پدال ترمز فشار می‌دهد، نیروی حاصل از آن به پیستونی در سیلندر اصلی منتقل می‌شود. این سیلندر، روغن ترمز را تحت تأثیر قرار داده و همین نیرو را به کالیپرهای ترمز می‌فرستد تا لنت‌های ترمز با دیسک تماس پیدا کنند.
به دلیل خاصیت تراکم‌ناپذیری، روغن ترمز این فشار را به‌طور کامل به لنت‌ها منتقل کرده و سبب کاهش سرعت چرخ‌ها و در نهایت توقف خودرو می‌شود. بدون وجود روغن ترمز، فشار لازم برای توقف ایمن خودرو وجود نخواهد داشت. سطح و کیفیت روغن ترمز نقش مهمی در عملکرد مناسب و به‌موقع ترمز خودرو دارد.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله: علت خرابی بوستر ترمز را مطالعه کنید.
علت کم شدن روغن ترمز چیست؟
بررسی علت کم شدن روغن ترمز به دلایل متعددی است. آگاهی از این دلایل به شما کمک می‌کند تا به سرعت مشکل را تشخیص داده و نسبت به رفع آن اقدام کنید. مهم‌ترین دلایل “علت کم شدن روغن ترمز” عبارتند از:
تمام شدن لنت ترمز:
لنت ترمز یک قطعه مصرفی است که پس از مدتی عمر مفید آن به پایان می‌رسد. تمام شدن لنت‌ها نه تنها فرآیند ترمزگیری را مختل می‌کند، بلکه بر میزان روغن ترمز نیز تأثیر می‌گذارد.
با مصرف شدن لنت‌ها، پیستون‌های کالیپر بیشتر بیرون می‌آیند تا لنت را به دیسک بچسبانند، که این امر باعث می‌شود روغن بیشتری در کالیپر بماند و سطح روغن در مخزن کاهش پیدا کند. اگر با تعویض لنت‌ها، میزان روغن ترمز به حالت قبل برگردد، یعنی مشکل دیگری در سیستم ترمز وجود ندارد.
نشتی محل روغن ترمز:
یکی از شایع‌ترین دلایل “علت کم شدن روغن ترمز”، وجود نشتی در بخش‌های مختلف سیستم ترمز است. این نشتی می‌تواند در سیلندر اصلی، خطوط یا لوله‌های ترمز، شلنگ‌ها یا کالیپرهای ترمز باشد.
پارگی شلنگ‌ها یا فرسودگی قطعات نیز می‌تواند سبب بروز چنین مشکلی شود. این نشتی‌ها معمولاً به‌صورت لکه‌هایی از روغن زیر خودرو یا اطراف چرخ‌ها خود را نشان می‌دهند. همچنین خرابی و فرسودگی خود مخزن نیز می‌تواند دلیل نشتی باشد.
خرابی شلنگ‌های ترمز:
شلنگ ترمز از اجزای حیاتی سیستم ترمز است که مایع ترمز را از سیلندر اصلی به سیلندر چرخ یا کالیپر ترمز می‌رساند.
این قطعه نیز مانند سایر قطعات خودرو در معرض آسیب قرار دارد و به مرور زمان دچار مشکلاتی نظیر خوردگی، زنگ‌زدگی، و پارگی می‌شود. آسیب دیدن شلنگ‌های ترمز با نشتی و نهایتاً کاهش سطح روغن ترمز همراه است.
تبخیر یا تجزیه روغن در اثر گرما: در شرایط رانندگی سنگین یا دمای زیاد، روغن ترمز ممکن است به تدریج تبخیر شده یا خواص خود را از دست بدهد، به‌خصوص اگر زمان زیادی از تعویض آن گذشته باشد.
نفوذ هوا به سیستم ترمز:
گاهی به دلایلی مانند تعمیرات غیراصولی یا باز بودن درب مخزن روغن، هوا وارد سیستم ترمز می‌شود. این ورود هوا باعث افت عملکرد ترمز و تغییر در حس پدال می‌شود که گاهی به اشتباه “علت کم شدن روغن ترمز” تلقی می‌گردد.
خرابی سیلندر اصلی ترمز:
اگر پکینگ‌های داخلی سیلندر اصلی فرسوده یا پاره شوند، روغن می‌تواند از داخل سیلندر نشت کرده و از بین برود، بدون اینکه اثری بیرونی داشته باشد.
پیشنهاد می‌کنیم مقاله: لبه دار شدن دیسک را مطالعه کنید.
آموزش تعویض سیلندر ترمز عقب ماشین
در این ویدئو که به دلیل کاهش سطح روغن ترمز ضبط شده است، مشاهده خواهید کرد که به علت خرابی سیلندر ترمز عقب، مقدار زیادی روغن از این بخش نشت پیدا کرده است.
این نشتی می‌تواند عملکرد سیستم ترمز را به‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و خطرات جدی در هنگام رانندگی ایجاد کند. به همین دلیل، بررسی و تعمیر به‌موقع این قطعه برای حفظ ایمنی خودرو و سرنشینان بسیار ضروری است.
نشانه‌های کم شدن روغن ترمز خودرو
کاهش سطح روغن ترمز با چند نشانه همراه است که در صورت مشاهده آنها باید سریعاً اقدام کنید. این نشانه‌ها عبارتند از:
روشن شدن چراغ هشدار ترمز روی داشبورد:
اولین و واضح‌ترین نشانه “علت کم شدن روغن ترمز”، روشن شدن چراغ هشدار ترمز (⚠️ یا علامت ترمز دستی) روی داشبورد است.
اگر این چراغ روشن شد و ترمز دستی کشیده نبود، به معنای وجود مشکلی در سیستم ترمز یا پایین آمدن سطح روغن ترمز است. روشن شدن چراغ ABS نیز می‌تواند نشانه کمبود روغن ترمز باشد.
نرم یا اسفنجی شدن پدال ترمز:
کم شدن روغن ترمز یا ورود هوا به سیستم باعث تغییراتی در پدال ترمز می‌شود. در این شرایط، پدال ترمز معمولاً بیش از حد نرم یا سفت شده و ممکن است بیشتر از حد معمول فرو برود.
خروج صدای غیرعادی و سوت مانند:
روغن ترمز با سایر اجزای سیستم ترمز از جمله لنت‌ها همکاری دارد. اگر در زمان ترمزگیری صدای غیرعادی یا سوت مانندی شنیدید، احتمال زیادی وجود دارد که میزان روغن ترمز کم شده باشد. استفاده از روغن ترمز تاریخ‌مصرف گذشته نیز می‌تواند باعث ایجاد صداهای عجیب شود.
استشمام بوی سوختگی:
یکی دیگر از علائم “علت کم شدن روغن ترمز”، خروج بوی سوختگی یا دود ناشی از ترمز گرفتن است. زمانی که روغن ترمز ناکافی باشد، در زمان ترمزگیری بوی سوختگی احساس می‌شود. این نشان‌دهنده داغ شدن بیش از حد ترمزها است. در این شرایط باید از گرفتن ترمزهای شدید خودداری کرده.
افزایش مسافت ترمز گرفتن:
کم بودن روغن ترمز باعث افت فشار سیستم می‌شود، به این معنی که باید پدال را بیشتر فشار دهید تا ترمز بگیرد. در نتیجه، مسافت توقف خودرو افزایش می‌یابد.
نشتی روغن زیر خودرو یا اطراف چرخ‌ها:
اگر روغن ترمز نشت کرده باشد، ممکن است لکه‌های روغنی روی زمین، کنار چرخ‌ها یا زیر پدال ترمز مشاهده کنید. روغن ترمز معمولاً بی‌رنگ یا کمی کهربایی است و لمس آن حس لیز و چسبنده دارد.
چگونه از کم شدن روغن ترمز خودرو جلوگیری کنیم؟ (راهکارهای افزایش عمر سیستم ترمز)
جلوگیری از “علت کم شدن روغن ترمز” و افزایش عمر سیستم ترمز نه‌تنها در هزینه‌های نگهداری صرفه‌جویی می‌کند، بلکه ایمنی خودرو را نیز به‌شدت بالا می‌برد.
بازرسی و سرویس منظم سیستم ترمز: حداقل هر 6 ماه یک‌بار سیستم ترمز را بررسی کنید یا آن را با سرویس‌های دوره‌ای خودرو همراه کنید. بررسی سطح روغن ترمز، ضخامت لنت‌ها و وضعیت دیسک‌ها در این بازدیدها حتماً باید انجام شود. تشخیص زودهنگام مشکلات از اهمیت بالایی برخوردار است.
تعویض به‌موقع روغن ترمز:
روغن ترمز خاصیت رطوبت‌پذیری دارد و باید هر 2 سال یا طبق توصیه سازنده خودرو تعویض شود. تعویض دیرهنگام می‌تواند منجر به افت کیفیت ترمزگیری و خوردگی داخلی قطعات شود. برخی باور دارند که روغن ترمز نیازی به تعویض ندارد و فقط با پر کردن مخزن کافی است، اما این باور کاملاً اشتباه است. تعویض روغن ترمز برحسب کیلومتر معمولاً بین 40,000 تا 50,000 کیلومتر توصیه می‌شود.
استفاده از روغن ترمز استاندارد و مناسب:
فقط از روغنی استفاده کنید که با نوع خودروی شما سازگار است (مثلاً DOT3 یا DOT4). ترکیب کردن روغن‌های مختلف بدون اطلاع، ممکن است کل سیستم را خراب کند. روغن ترمز با پایه سیلیکون رطوبت را جذب نمی‌کند، برای پوست بی‌ضرر است، دمای جوش مناسبی دارد و با مواد پلاستیکی واکنش منفی نشان نمی‌دهد. روغن ترمز با پایه گلیکول نیز رطوبت محیط را جذب نمی‌کند و از کیفیت بالایی برخوردار است، هرچند قیمت نسبتاً بالایی دارد.
ترک عادت‌های بد رانندگی:
ترمزهای ناگهانی و شدید را به حداقل برسانید. در سرازیری‌ها از دنده کمک بگیرید تا ترمز کمتر درگیر شده و داغ نکند. بین ترافیک‌ها فاصله مناسب رعایت کنید تا نیاز به ترمزگیری زیاد نداشته باشید. این روش‌ها به جلوگیری از داغ شدن و سایش زودرس قطعات کمک می‌کند.
هواگیری سیستم ترمز بعد از تعمیرات:
هر وقت تعمیراتی مانند تعویض لنت یا باز شدن شلنگ‌های ترمز انجام شد، حتماً باید سیستم هواگیری شود. وجود هوا در سیستم باعث افت شدید عملکرد ترمز می‌شود.
بررسی شلنگ‌ها و اتصالات:
شلنگ‌های لاستیکی با گذر زمان ترک می‌خورند یا ضعیف می‌شوند. در صورت مشاهده نشتی یا بادکردگی، سریعاً آنها را تعویض کنید. اتصالات فلزی نیز در معرض زنگ‌زدگی هستند، به‌ویژه در مناطق مرطوب.
تمیز نگه داشتن سیستم ترمز:
گرد و غبار لنت‌ها روی کالیپر و دیسک جمع می‌شود و ممکن است باعث سایش بیشتر شود. تمیز کردن دوره‌ای با اسپری‌های مخصوص ترمز مفید است، اما نباید با آب یا روغن دیگر تماس پیدا کند.
چک کردن تراز بودن چرخ‌ها (Wheel Alignment):
اگر چرخ‌ها تراز نباشند، فشار ناهمگون به لنت‌ها و دیسک‌ها وارد می‌شود و عمر آنها کم می‌شود.
