علائم خرابی سنسور دریچه گاز

در دنیای پیچیده خودروهای مدرن، بهویژه مدلهای انژکتوری، سنسور دریچه گاز که با نام اختصاری TPS (Throttle Position Sensor) نیز شناخته میشود که نقش کلیدی در تعیین وضعیت باز و بسته بودن دریچه گاز دارد.
این سنسور که معمولاً بر روی دریچه گاز و نزدیک استپر موتور نصب میشود، وظیفه دارد میزان باز بودن پولکی دریچه گاز و حجم هوای ورودی به منیفولد را بهصورت لحظهای پایش کرده و اطلاعات را به واحد کنترل موتور (ECU) گزارش دهد.
عملکرد دریچه گاز در هماهنگی با سایر اجزای سیستم سوخترسانی، تعیینکننده میزان هوای ورودی به موتور است و هرگونه اختلال در آن میتواند باعث کاهش کارایی خودرو شود.
ECU با استفاده از این دادهها، میزان دقیق سوخت لازم برای احتراق بهینه را تنظیم میکند. بنابراین، هرگونه اختلال در عملکرد این سنسور میتواند منجر به مشکلات جدی و قابلتوجهی در پیشرانه خودرو شود.
آگاهی از علائم خرابی سنسور دریچه گاز به رانندگان کمک میکند تا پیش از بروز آسیبهای جدیتر، مشکل را شناسایی و رفع کنند. در ادامه به بررسی کامل این علائم، علل خرابی و نحوه عیبیابی آن خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید: علت گاز نخوردن اچ سی کراس
علائم خرابی سنسور دریچه گاز خودرو
خرابی سنسور دریچه گاز میتواند خود را با نشانههای مختلفی بروز دهد که راننده باید به آنها توجه کند. این علائم عبارتند از:
افزایش دور موتور در حالت درجا:
یکی از رایجترین نشانهها، گاز خوردن خودبهخودی خودرو در حالت درجا است. ممکن است دور موتور بدون دلیل بالا برود یا نوسان دور موتور داشته باشد. این مشکل گاهی با هرز گاز خوردن خودرو نیز توصیف میشود.
در برخی موارد، دور موتور پس از رها کردن پدال گاز، با تأخیر به حالت نرمال بازمیگردد. این نشان میدهد که سنسور خاصیت فنری خود را از دست داده است.
کپ کردن خودرو و افت شتاب:
خودرو در دور موتورهای 2,500 تا 3,000 RPM خفه میکند یا بهدرستی گاز نمیخورد.
یکی از رایجترین مشکلات گاز خوردن خودرو در زمان خرابی سنسور TPS، واکنش کند یا تأخیری پدال گاز است که باعث نارضایتی راننده هنگام شتابگیری میشود.
ممکن است خودرو اصلاً گاز نخورد یا زودتر از حد معمول کاتآف کند. کاتآف زمانی اتفاق میافتد که ECU برای جلوگیری از آسیب به موتور، پاشش سوخت را قطع میکند. خودرو ممکن است دچار لرزش یا پرش شود.
تأخیر در گاز خوردن و کاهش دور موتور:
پس از فشردن پدال گاز، چند ثانیه طول میکشد تا خودرو واکنش نشان داده و شتاب بگیرد. این مشکل زمانی رخ میدهد که ولتاژ سنسور کمتر از حد استاندارد باشد.
همچنین، پس از رها کردن پدال گاز، دور موتور با تأخیر به حالت عادی بازمیگردد.
افزایش مصرف سوخت:
اطلاعات نادرست از سنسور به ECU ارسال میشود، که منجر به تنظیم نامناسب پاشش سوخت و در نتیجه افزایش مصرف سوخت میگردد.
خاموش شدن خودرو و سخت روشن شدن:
خودرو ممکن است بهطور ناگهانی خاموش شود، بهویژه در دورهای پایین یا هنگام سرد بودن موتور. این مشکل به دلیل سوخترسانی ناقص و عدم کنترل صحیح نسبت سوخت و هوا توسط ECU است. سخت روشن شدن خودرو نیز میتواند یکی از علائم خرابی این قطعه حیاتی باشد.
روشن شدن چراغ چک موتور :
در بسیاری از خودروها، روشن شدن چراغ چک همزمان با کاهش قدرت موتور و نوسانات دور، اولین هشدار سیستم ECU نسبت به خرابی TPS است.
تعویض سخت دنده (در خودروهای اتوماتیک):
در برخی خودروهای اتوماتیک، سنسور دریچه گاز اطلاعات لازم برای تعویض دنده را فراهم میکند. در صورت خرابی، تعویض دنده ممکن است بهدرستی یا با سختی انجام شود.
بیشتر بخوانید: علائم خرابی سنسور مپ

علل خرابی سنسور دریچه گاز
شناخت دلایل خرابی سنسور TPS به جلوگیری از بروز مشکل کمک میکند:
نقص در ECU خودرو:
ECU معیوب میتواند به سنسور دریچه گاز آسیب برساند و حتی باعث سوختن آن شود.
نوسانات الکتریکی و اتصالی در سیمکشی:
نوسانات برق یا اتصالی در سیمکشی میتواند منجر به انتقال نادرست اطلاعات به ECU و در نهایت آسیب به سنسور شود.
شستشوی داخل موتور:
نفوذ آب به سنسور در حین شستشوی موتور میتواند باعث اتصالی و خرابی آن گردد. توصیه میشود پس از شستشو، سوکتها را با باد خشک کنید.
خرابی پولکی دریچه گاز:
اگر پولکی دریچه گاز ایراد داشته باشد یا به دلیل کثیفی طولانیمدت باز بماند، میتواند به سنسور دریچه گاز آسیب برساند.
استفاده طولانیمدت و فرسودگی:
با گذشت زمان و استفاده مداوم، سنسور فرسوده شده و سیگنالهای نادرست ارسال میکند.
آلودگی و کثیفی:
تجمع گرد و غبار، روغن و سایر آلایندهها روی سنسور و دریچه گاز میتواند عملکرد آن را مختل کند.
نوسانات حرارتی شدید:
قرار گرفتن مداوم در معرض گرما یا سرمای شدید به اجزای الکترونیکی سنسور آسیب میرساند.
سوخت بیکیفیت:
سوختهای نامرغوب با ایجاد رسوب و آلودگی در دریچه گاز، عملکرد سنسور را مختل میکنند.
گاز دادن زیاد و ناگهانی:
فشردن بیش از حد و ناگهانی پدال گاز میتواند به سنسور دریچه گاز فشار وارد کند.
بیشتر بخوانید: علت خرابی سنسور اکسیژن
نحوه عیبیابی سنسور دریچه گاز
سادهترین روش برای تشخیص خرابی سنسور دریچه گاز، استفاده از دستگاه دیاگ (Diagnostic Scanner) است. این دستگاه میتواند کدهای خطا را بخواند و پارامترهای سنسور را نمایش دهد.
قبل از دیاگ زدن، میتوانید بررسیهای اولیه زیر را انجام دهید:
بررسی وضعیت دریچه گاز: اطمینان حاصل کنید که دریچه گاز در حالت بسته قرار دارد. اگر باز باشد، سنسور ممکن است خراب باشد.
بررسی زاویه دریچه گاز: زاویه دریچه گاز در همه خودروهای دارای TPS باید صفر درجه باشد. اگر زاویه بیشتر از صفر بود و سیم گاز سالم بود، سنسور نیاز به تعویض دارد.
بررسی ولتاژ سنسور: ولتاژ استاندارد سنسور بین 400 تا 600 میلیولت است.
ولتاژ کمتر از 400 میلیولت میتواند باعث تأخیر در گاز خوردن شود.
ولتاژ بین 1000 تا 1300 میلیولت معمولاً نشانه خرابی سنسور است.
ولتاژ حدود 4900 میلیولت ممکن است نشاندهنده قطع بودن یکی از سیمهای سوکت باشد.
لازم به ذکر است که سنسور دریچه گاز معمولاً قابل تعمیر نیست و در صورت خرابی باید تعویض شود. اگر پس از تمیز کردن و سایر اقدامات، سنسور همچنان سیگنالهای نادرست ارسال میکند، تعویض آن توصیه میشود.
نتیجهگیری
سنسور دریچه گاز یکی از مهمترین حسگرها در سیستم پیشرانه خودروهای انژکتوری است. شناخت علائم خرابی آن، مانند افزایش مصرف سوخت، کاهش شتاب، نوسانات دور موتور، و روشن شدن چراغ چک، به رانندگان کمک میکند تا بهموقع اقدامات لازم را انجام دهند.
با توجه به اینکه خرابی این سنسور میتواند منجر به آسیبهای جدیتر به موتور و تحمیل هزینههای سنگین شود، سرویسهای دورهای و مراجعه به مکانیک متخصص در صورت مشاهده هر یک از علائم ذکر شده، از اهمیت بالایی برخوردار است.
❓ سؤالات متداول درباره سنسور دریچه گاز
علائم رایج خرابی این سنسور شامل افت شتاب خودرو، کپ کردن در هنگام گاز دادن، نوسان دور موتور در حالت درجا، روشن شدن چراغ چک و افزایش مصرف سوخت است. در برخی موارد خودرو اصلاً گاز نمیخورد یا بهطور ناگهانی خاموش میشود.
بله، یکی از اولین نشانههای خرابی این قطعه، روشن شدن چراغ چک روی صفحه کیلومتر است. ECU خودرو در صورت دریافت دادههای اشتباه از سنسور، بهصورت خودکار این چراغ را فعال میکند تا راننده متوجه ایراد شود.
در اغلب موارد، سنسور TPS قطعهای الکترونیکی و حساس است که تعمیر آن توصیه نمیشود. بهترین راهحل، تعویض آن با یک قطعه اصلی و باکیفیت است تا عملکرد صحیح سیستم سوخترسانی و دریچه گاز تضمین شود.
عواملی مانند نوسانات برق، نفوذ آب یا گرد و غبار، استفاده طولانیمدت، خرابی کابلکشی یا سوکتها، و تنظیم نبودن دریچه گاز میتوانند باعث از کار افتادن سنسور شوند.
بله. خرابی این سنسور باعث ارسال داده اشتباه به ECU میشود، در نتیجه میزان سوخت و هوای ورودی به درستی تنظیم نمیشود و خودرو با کاهش شتاب، کپ کردن یا کندی عملکرد مواجه میشود.
بله، بررسی با دیاگ یکی از دقیقترین روشها برای عیبیابی این سنسور است. دستگاه دیاگ مقدار ولتاژ و زاویه دریچه گاز را در شرایط مختلف بررسی کرده و در صورت وجود ایراد، کد خطای مربوطه را نمایش میدهد.
هزینه تعویض بسته به نوع خودرو و برند قطعه متفاوت است. بهطور معمول، هزینه قطعه و اجرت تعویض آن میتواند بین ۵۰۰ تا ۲ میلیون تومان باشد. پیشنهاد میشود از قطعات اصلی و با گارانتی استفاده شود.